Spaanse fotograaf Jordi Socías in Brussel
Het Brusselse centrum voor Spaanse cultuur Instituto Cervantes pakt uit met een overzichtstentoonstelling van fotograaf Jordi Socías. Vooral Socías’ foto’s uit de jaren ’70 houden de kijker een licht surrealistisch beeld voor van Spanje net na de val van Franco. Helaas komen Socías’ tegendraadse beelden in de rudimentaire opstelling van de Brusselse tentoonstelling niet helemaal tot hun recht. Jordi Socías (°1945) is een van de belangrijkste Spaanse nieuwsfotografen van de afgelopen vijftig jaar. Naar aanleiding van zijn 65e verjaardag brengt Instituto Cervantes een selectie uit Socías’ werk in de vorm van een reizende tentoonstelling. Na Wenen doet die nu ook Brussel aan.
Wat meteen opvalt aan Socías’ beelden is hun terloopse flair. Socías laat zijn toeschouwers de belangrijkste gebeurtenissen in de recente Spaanse geschiedenis bekijken met de blik van een toevallige passant. Zo wordt de omwenteling na de dood van dictator Franco samengebald in één beeld: een parlementslid dat vertwijfeld opkijkt van de krant waarin nog net een paginagroot overlijdensbericht van de caudillo te zien is. Of enkele jaren later, het grofkorrelige beeld van soldaten voor het Spaanse parlementsgebouw bij de staatsgreep van 1981. Ook hier: de blik van de soldaat die de fotograaf in de gaten krijgt, een frons tussen strengheid en vertwijfeling. Voor dit soort situaties bestaan geen handboeken, en dat legt Socías in één oogwenk vast.
Ondanks het journalistieke opzet van zijn werk, houdt Socías zijn kijkers ook graag voor de gek. Zo fotografeert hij de Londense tourist trap Trafalgar Square alsof het een Afrikaans oorlogsgebied is, onder een dreigdende hemel. Ook door het oog van Socías’ camera is niet alles wat het lijkt.
Surrealisme
Het surrealisme is bij Socías dan ook nooit veraf. Dat wordt nog eens benadrukt door een imposant portret van Salvador Dali, dat de bezoeker tegemoet blikt bij het binnenkomen. Het surrealisme schemert ook door in het aangrijpendste beeld van de hele tentoonstelling, een groepsfoto van zes Latino’s in de Amerikaanse staat Texas. Drie corpulente heren van middelbare leeftijd, hun embonpoint vooruitstulpend in slechtzittende cowboy-outfits, met achter zich drie jammerende mariachi’s. Zorgelijke blikken, verwrongen schreeuwgezichten, gevat in een onwerkelijk cowboylandschap. De Bobbejaanlandachtige setting vormt een krap kader dat hun uitpuilende buiken amper lijkt te kunnen vatten. De voorouders van deze mannen waren Spanjaarden, Texas was ooit Spaans, maar van die glorie is op Socías’s foto niets meer te merken. Wat overblijft is een bevreemdende droefenis, een tafereel waarin niets of niemand echt op zijn plaats lijkt te zijn.
Socías is ook even zelf te zien op de tentoonstelling. Op een aandoenlijk zelfportret is de fotograaf te zien vlak na een hartoperatie, met het verband nog op de borst. De fotograaf toont zichzelf aan de wereld als een oude, kwetsbare man. Maar wel met een grijns op het gezicht.
FlyerHet Instituto Cervantes brengt op die manier een beknopt overzicht van Socías’ veelzijdigste werk. Desondanks blijf je als bezoeker flink op je honger zitten. Niet zozeer het al bij al beperkte aantal foto’s stuit tegen de borst, maar wel het gebrek aan contextualisering of feedback bij de getoonde beelden. Slechts gewapend met enkele rudimentaire flyertjes word je de tentoonstelling binnengeloodst, zonder verdere uitleg, noch over de fotograaf, noch over de afgebeelde gebeurtenissen, ook al liggen die intussen decennia achter ons. De beelden van Socías, met hun aparte kijk op meer dan veertig jaar Spaanse cultuur en geschiedenis, hadden echt wel beter verdiend.
Jordi Socías, fotografia
Nog tot 26 februari 2011 in het Instituto Cervantes
Tervurenlaan 64, Brussel
Meer info: http://bruselas.cervantes.es/es/noticias_espanol/jordi_socias_maremagnum.htm
